Η ΕΚΤ εμμέσως επικρίνει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο εξοπλιστικό πρόγραμμα της ΕΕ

Έντονα επικριτική έκθεση για τις εμπορικές σχέσεις της ΕΕ με χώρες όπως η Τουρκία δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Η Έκθεση, υπό τον τίτλο: "Trading with dictators? A historical review of the EU's business partners", διαπιστώνει ότι το εμπόριο της Ε.Ε με χώρες όπου το επίπεδο της δημοκρατίας δεν είναι υψηλό, κατά παράβαση των γενικών αρχών που ισχύουν στην Ένωση, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

Η έκθεση δημοσιοποιείται την ώρα που με πολιτική απόφαση του μπλοκ -και πιέσεις από μεμονωμένες χώρες των 27 όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανία- η Τουρκία έχει αναβαθμιστεί και έχει χριστεί σημαίνων εμπορικός και αμυντικός εταίρος με την Ευρώπη να δίνει «γη και ύδωρ» για να αγοράσει τουρκικά όπλα.

Η έκθεση της ΕΚΤ, διαπιστώνεται ότι την περίοδο 1999 - 2022 σχεδόν οι μισές εισαγωγές στην Ε. Ε προέρχονταν από την Τουρκία «μια χώρα όπου η κατάσταση της δημοκρατίας έχει επιδεινωθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια.»

Αυτή η εξέλιξη είναι σε γενικές γραμμές παρόμοια σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ-15, γεγονός που υποδηλώνει ότι, τόσο ως ομάδα όσο και μεμονωμένα, οι ώριμες ευρωπαϊκές δημοκρατίες μάλλον δεν αποφεύγουν τους αυταρχικούς εμπορικούς εταίρους τα τελευταία 25 χρόνια. «Ξεκάθαρα, παρά τις σαφείς δεσμεύσεις, η δημοκρατική ποιότητα του εμπορίου της ΕΕ έχει πληγεί» διαπιστώνει η μελέτη. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή φαίνεται να αντιστρέφεται το 2023, εξέλιξη που αντανακλά τις εμπορικές κυρώσεις της ΕΕ που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Οι τρεις προκλήσεις από τις συναλλαγές με αυταρχικά καθεστώτα

Τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης θέτουν σημαντικές προκλήσεις για την Ε.Ε.

Η πρώτη - και η πιο προφανής - αφορά τη φήμη της ως οικονομικής και πολιτικής ένωσης που βασίζεται σε αξίες. Η υποβάθμιση της ποιότητας της δημοκρατικής διακυβέρνησης του μέσου εμπορικού εταίρου της από το 1999 μπορεί να θεωρηθεί ως ασυμβίβαστη με τους στόχους βιώσιμης εμπορικής πολιτικής της ΕΕ για σεβασμό των δημοκρατικών, ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Και τούτο διότι διαπιστώνεται ότι τα τελευταία 25 χρόνια έχουν αυξηθεί οι συναλλαγές με αυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα Ωστόσο οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν βελτιώσει σημαντικά το δημοκρατικό προφίλ του εμπορίου της ΕΕ. Έτσι, οι αξίες φαίνεται να παίζουν ρόλο, τουλάχιστον όταν εφαρμόζονται αποφασιστικά.

Η δεύτερη πρόκληση: το «εμπόριο με δικτάτορες» ισοδυναμεί με τη δημιουργία κερδών για καθεστώτα που συχνά έχουν μια σαφή επεκτατική και στρατιωτική ατζέντα, και ο αυξημένος γεωπολιτικός κίνδυνος έχει επιπτώσεις σε όλες τις πτυχές της παγκόσμιας οικονομικής τάξης. Αυτό περιλαμβάνει τη νομισματική πολιτική, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τις διεθνείς ροές κεφαλαίων, ειδικά για μια ανοιχτή οικονομία όπως η ευρωπαϊκή. Τελικά, αυτό μπορεί ενδεχομένως να γίνει μια υπαρξιακή πρόκληση για την ΕΕ.

Η τρίτη πρόκληση: τα ευρήματά της έκθεσης υποδηλώνουν μια αντιστάθμιση που σχετίζεται με την πράσινη μετάβαση. Οι τρέχουσες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα βασίζονται σε μια σειρά από σπάνιες γαίες που συνήθως βρίσκονται σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα.

Για παράδειγμα οι ηλεκτρικές μπαταρίες, οι οποίες αποτελούν βασικό στοιχείο της στρατηγικής μας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η παραγωγή τους περιλαμβάνει τέσσερα κύρια μέταλλα - κοβάλτιο, χαλκό, λίθιο και νικέλιο - από τα οποία η ΕΕ δεν έχει σχεδόν καθόλου εγχώρια αποθέματα. Εκτός από τον χαλκό, όλα πωλούνται στις διεθνείς αγορές κυρίως από χώρες με μη δημοκρατική κυβέρνηση, όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

«Ο κόσμος είναι σήμερα γεμάτος γεωπολιτικούς κινδύνους. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου πρόκληση για την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού της. Η μεγαλύτερη προσοχή στο με ποιους εμπορευόμαστε θα ήταν ταυτόχρονα συνεπής με τις αρχές με τις οποίες έχουμε δεσμευτεί και με την ορθή οικονομική πολιτική» καταλήγει η μελέτη.